Wat is autisme
Zintuigen
Rituelen
Motoriek
Spraak- en taalproblemen
Sociaal inzicht
 
Home
 
 

© Gebruik niets van deze site zonder toestemming van de auteur!

 

 Rituelen
 

 

Kinderen met autisme lijken vaak diep in zichzelf gekeerd, ver weg van onze wereld. Contact maken lijkt dan onmogelijk. Alsof ze in een vorm van extase zijn. Regelmatig gaat dit gepaard met een ritueel, een handeling die ze tot in het oneindige kunnen herhalen. Bijvoorbeeld het draaien aan een wieltje van een speelgoedauto of alleen maar heen en weer wiegen met het lichaam, maar ook uren voor een draaiende wasmachine zitten.

Wat rituelen betreft ben ik er van overtuigd dat deze kinderen er altijd een goede reden voor hebben om een bepaalde handeling steeds te herhalen. Een innerlijke reden! Dat het soms zelfs noodzaak is om zichzelf staande te kunnen houden in een wereld vol prikkels.

Ook Charon heeft zo haar eigen rituelen. Vooral toen ze klein was kon ze zich volledig afsluiten.
Ze draaide op haar blote billen rondjes op de natte vloer van de badkamer. Zo snel en lenig, alsof ze al jaren door het leven ging als breakdancer. Maar ze was pas drie. Niemand die dit na kon doen.
Ze gooide bewust water over de rand van het bad. Met een klots shampoo maakte ze de vloer daarna gladder dan glad. Zittend op haar achterwerk zette ze zichzelf in beweging. Voeten van de vloer, handen achter haar rug steunend op de grond. Een korte aanzet naar links totdat ze niet verder kon draaien in deze houding en dan met kracht haar lichaam naar rechts draaien. Ze gaf zichzelf op deze manier een enorme zwiepert en tolde over de tegels. Als ze bijna uitgetold was, veranderde ze nog in de draai haar houding en gooide de vaart er weer in door zichzelf om te buitelen op haar knieën, eindigend met een prachtige pirouette. Ze genoot van deze draaiende sensatie. Haar pretogen zeiden genoeg en ook de hoge, blije klanken klonken prachtig in deze holle ruimte. Uren kon ze zich zo vermaken, elke dag weer. Volledig in haar eigen wereld. Dit feestje vierde ze in haar eentje.

Op haar achterwerk wippen was ook een ritueel. Dan ging ze op de knieën op de vloer zitten, met haar handen tussen haar benen en wipte ze met haar billen steeds iets omhoog, terwijl ze naar één plek op de muur of het plafond staarde. Volledig in zichzelf. Contact maken leek onmogelijk.

We leerden veel over rituelen door zelf met het wippen mee te doen. Zonder oordelen, zonder gedachtes, alleen met de ervaring. Ook tot in het oneindige.
En al heel snel ervoeren we zelf dat het wippen een soort meditatiemoment was. Dat je even helemaal alleen met je eigen ziel bent en alle gedachtes uit je hoofd kunt bannen. Als we dit langere tijd achter elkaar deden, net zo lang als Charon, dat we er zelfs rustig van werden en het als prettig ervoeren.
Dat het op zo’n moment, als je even helemaal tot jezelf komt, zelfs vervelend is als iemand anders je onderbreekt.
Voor nieuwe spelers was het soms best moeilijk om er in mee te gaan. Het leek zo’n nutteloos gewip als je er als buitenstaander naar keek. En menigeen bood haar van alles aan om haar weer in onze wereld te krijgen, maar het lukte niet. Charon stopte er pas mee op het moment dat ze hun oordeel hadden laten varen en het ok vonden dat ze zo zat te wippen.
Als ze met haar meededen, in haar belevingswereld kropen kwam er vanzelf een moment dat Charon naar hun keek. Dan was er weer contact en was ineens ook die in zichzelf gekeerde toestand voorbij.

We kregen zelfs inzicht wanneer ze het ging doen, omdat we haar in haar totale spel volgden. Het kwam er op neer dat ze begon te wippen als ze iets spannends had gedaan, of iets nieuws. Of als ze verdriet had gehad of boos was geweest. Kortom, het kwam altijd op een moment dat ze iets te verwerken had.
Toen we dát wisten vonden we het natuurlijk helemaal geen punt meer dat ze begon te wippen. We wisten dat ze het nodig had. Door te accepteren dat het er bij hoorde, kreeg ze de gelegenheid om alle indrukken te verwerken en zichzelf weer op te laden.

Na verloop van tijd zagen we die vorm van extase veranderen. Ze was korter in zichzelf gekeerd en niet meer zo heel diep weg. Ik denk doordat ze tijdens de speelsessies in haar prikkelarme kamer de gelegenheid kreeg om nieuwe indrukken te verwerken, dit ritueel uiteindelijk verminderde.
En eigenlijk durf ik nu wel te zeggen dat ze dat volledig, diep in zichzelf gekeerde tegenwoordig niet meer heeft. Ze speelt nog wel veel alleen, erg op zichzelf, maar ze blijft in onze wereld.

 

Dansend water
Met water spelen is nog een ritueel wat ze al van kleins af aan doet. Ook een manier om zich af te sluiten van alle prikkels om haar heen. Ze is allang niet meer onbereikbaar, maar ze heeft het nog steeds nodig. Misschien overdenkt ze tijdens dit spel wel wat ze allemaal beleefd heeft, hoe ze er mee om moet gaan, wat ze niet fijn vond, waar ze bang voor was en hoe ze zich bij een volgende gelegenheid  staande moet houden, maar ook wellicht waar ze van genoten heeft, hoe leuk ze het vond en wie er allemaal waren. Misschien zet ze al die duizelingwekkende gedachtes wel voor zichzelf op een rijtje terwijl ze hier mee bezig is.
Dansend water is nog steeds een dagelijks terugkerend ritueel.

Zodra we thuis komen, loopt ze naar de buitenkraan en begint te gieten. Een lege shampoofles en een oud, geel, plastic theepotje zijn haar speelkameraadjes.
Ze draait de kraan open en vult de fles.
Als het water er overheen kolkt, doet ze de kraan dicht, brengt de fles op schouderhoogte en giet het water over in het theepotje. Zodra het potje vol is, fluit ze het met hetzelfde gemak weer terug in de fles.
Terwijl ze giet varieert ze in hoogte.
Ze begint met korte stralen, maar al gauw zakt de  theepot naar heuphoogte en presteert ze het de straal zonder te morsen bijna een meter lager in de opening van de fles te mikken.  Nadat ze dit een aantal keren herhaald heeft, is ze blijkbaar toe aan nieuw water.
Ze kiepert de fles leeg boven de bak met water waar ze voor staat, totdat er nog een klein laagje in zit. Met duim en wijsvinger klemt ze de fles vast en met een korte zwaai van haar pols, draait ze de fles weer om.
Nog één keer maakt ze een nonchalante beweging met haar arm en met een boog vliegt het laatste restje door de lucht. Kletterend stort de straal rechts naast haar op de keien. En dan begint het ritueel op nieuw. Ze draait de kraan open en…..

Al jaren staat ze bij die buitenkraan haar uren te slijten. En in het begin hadden wij daar natuurlijk ook best moeite mee.
We leren tenslotte dat je geen water mag verspillen en Charon stond daar niet een beetje te verspillen, maar een hele sloot door de gootsteen te spoelen. Bovendien was ze regelmatig zeiknat en betekende dat, dat ze haar kleren uittrok en weer droog spul aan wou hebben. Maar we zagen ook dat ze er helemaal in weg dook, dat ze het nodig had. Dat ze écht niet zonder kon.
Haar flesje en theepot gingen overal mee naar toe.
Naar het zwembad, waar ze zich afsloot van alle drukte om haar heen en ergens in een hoekje weer tot zichzelf kwam. En naar de camping, waar ze tot rust kwam als we haar een emmer met water gaven. Of naar het strand, om ook daar alle prikkels aan te kunnen. Ze had het nodig om zich even terug te trekken in haar eigen wereld.

We begrepen pas wat dit met haar deed, toen we het mee gingen doen.

Het water maakt iedere keer een ander geluid en dan die kleuren die voorbij komen!

Als ze de kraan opendraait hoor je het door de buizen suizen.
Het water komt er aan!
Met haar linkerhand houdt ze de kraan in bedwang, met rechts vult ze de fles. Zodra het water er in klotst, klinkt er een prachtig klok,klok, klok. Ze draait de kraan dicht en het piepende geluid uit de buis eindigt abrupt. 
Dan begint ze te gieten en hoor je de klank van vallend water. Een zingend geluid. Hoe voller de fles, hoe dieper de toon.
Door de theepot en de fles op verschillende hoogtes te houden, maakt ze er een muzikaal spel van en het klinkt nog mooier, als ze de afstand vergroot terwijl ze giet.
De kristallen van het water schitteren in het zonlicht. Alle kleuren van de regenboog flonkeren aan haar voorbij.
Na een aantal keren over en weer gieten, kiepert ze de fles leeg in de bak water waar ze voor staat en ook hier verandert ze de toonhoogte van vallende druppels. Afhankelijk van de klank die ze wil horen, zweeft de fles hoog of laag boven het wateroppervlak.
De kringen in het water breiden zich steeds verder uit, totdat ze de rand van de ton bereiken en er een kleine vloedgolf ontstaat. Haar spiegelbeeld, de lucht, de boom waar ze onderstaat, alles vervormd met de slag van de golven.
En uiteindelijk vliegt het laatste restje water door de lucht terwijl de zonnestralen er mee spelen en stort de straal druppel voor druppel kletterend ter aarde.
Het is prachtig om te horen en kunstig om te zien. Er zit ritme in. Het is muzikaal!
Het is haar zelf ontworpen waterorgel. Haar kleurenpalet bestaat uit een flut water en haar instrumenten zijn een fles en een theepot en soms, als ze toe is aan nieuwe muziek verruild ze één van de twee tijdelijk voor een bierblikje.

Als je er op afstand bij gaat staan, helemaal in het hier en nu en je alleen maar concentreert op wat Charon doet, zie je en hoor je waarom dit rust geeft.

Dansend water!
 
Ik hoop écht, van diep uit mijn tenen tot in de grond van mijn hart dat niemand, waar ze dan ook maar terecht mag komen, haar dit ritueel ooit afneemt !!!   
Het geeft háár rust.
 Dat ze, hoe oud ze ook wordt, tot ze grijs en bejaard is,zolang ze het nodig heeft, de gelegenheid krijgt om dit te doen.  Ik durf in dit geval zelfs te beweren dat het één patiënt aan de Ritalin scheelt.

Het mag duidelijk zijn dat rituelen een functie hebben. Dat het niet zomaar nutteloze handelingen zijn. Soms heeft het zelfs een functie om lichamelijke klachten de baas te worden. Een kind wat steeds hard met zijn handen op tafel slaat, kan dit doen omdat hij de prikkelende sensatie nodig heeft om te voelen waar z’n handen precies zitten.
Of als het veel fladdert met de handen naast de ogen, kan het zijn dat ze zichzelf visueel prikkelen, zodat ze zich beter kunnen concentreren op wat ze zien.

 

 

 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 

  

 
 
 
 

 

  
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
Website is mede mogelijkgemaakt door www.seisveld.nl